عامل ایجاد کننده زگیل تناسلی ویروسى به نام HPV یا ویروس پاپیلومای انسانی است. این ویروس می تواند باعث ایجاد عفونت در پوست، از ناحیه تناسلی تا مقعد و همینطور مخاط واژن و رکتوم وحتی دهان وحنجره(درصورت سکس دهانی بافرد مبتلا) شود.

اهمیت آلودگی به ویروس اچ-پی-وی وقتی بیشتر می شود که بدانیم زگیل تناسلی در زنان در صورت عدم درمان، می تواند عواقب جدى داشته باشد. به عنوان مثال شایعترین علت سرطان گردن رحم در خانمها؛ زگیل تناسلی درمان نشده (بخصوص با انواع خطرناکتر 16و 18) است. با دکتر قانعی همراه باشید تا درباره زگیل تناسلی، درمان زگیل تناسلی و همچنین راه های پیشگیری از آن با شما بیشتر صحبت کنیم.

ویروس HPV دقیقاً چیست؟

HPV یا human papilloma virus  ویروس پاپیلوم انسانی و عامل ایجاد زگیل است. در موارد متعددی مشاهده شده که افراد بدون اینکه خودشان بدانند یا بدون اینکه علامت یا نشانه خاصی را تجربه کنند، به این ویروس آلوده هستند. خوشبختانه در بیشتر موارد عفونت ویروس HPV ( ورود ویروس به بدن و لانه گزینی آن در پوست ) بدون مداخله پزشکی و توسط سیستم ایمنی شناسایی و محدود می شود ،اما وقتی عوارض ناشی از ویروس HPV مثل زگیل یا ضایعات پیش سرطانی مشاهده شد،باید اقدامات درمانی بلافاصله انجام شود. در این موارد زگیل تناسلی باید با یک روش مطمئن و قطعی،برداشته شود و تأخیر در برداشتن زگیل ها و همینطور استفاده از روش هایی که قطعی نیستند مثل کرایو تراپی (فریز کردن) زگیل تناسلی در مردان، داروهای موضعی و … ممکنست باعث افزایش تعداد و اندازه زگیل ها و عود بیماری شود.

انواع مختلف ویروس HPV و اهمیت آن

تاکنون بیش از ۱۰۰ گونه از ویروس HPV شناسایی شده که حدود 60 نوع آن، پوستی (Cutaneous) بوده و عامل ایجاد زگیل معمولی (Common Warts) روی پوست نواحی مختلف بدن بویژه انگشتان دست و پا، صورت، تنه و… (هرجا به جز پوست ناحیه تناسلی) است. حدود 40 گونه دیگر ویروس HPV از نوع پوستی-مخاطی (Muco-cutaneous) هستند و تنها نواحی تناسلی و دهانی ( آلت تناسلی، واژن، گردن رحم، مقعد، مجرای ادرار، کشاله ران، حفره دهان و حنجره ) را درگیر می‌کنند.

آیا همه گونه‌های ویروس HPV سرطان‌زا هستند؟

همواره رابطه نزدیکی بین بعضی از گونه‌های ویروس HPV و بیماری سرطان وجود داشته است. اما باید در نظر داشت که ویروس HPV به طور کلی از نظر ریسک سرطان زایی به گونه‌های پرخطر (High Risk) و کم خطر (Low Risk) تقسیم می شود. شاید تصور کنید که همه 40 گونه از ویروس HPV که عامل زگیل تناسلی هستند، در گروه پرخطر جای می‌گیرند. اما این‌طور نیست. همه این گونه‌ها که به واسطه تماس و رابطه جنسی منتقل می‌شوند، پرخطر نیستند. از جمله انواع پرخطر این ویروس می‌توان به دو گونه HPV 16 و HPV 18 اشاره کرد که عامل بیش از ۷۰ درصد از سرطان‌های دهانه رحم هستند. گونه‌های پرخطر ۳۱، ۳۳، ۴۵، ۵۲، ۵۸ و چند نوع دیگر و گونه‌های کم‌خطر ویروس HPV مانند HPV 6 و HPV 11، عامل بروز بیش از ۹۰ درصد از زگیل‌های تناسلی هستند که به ندرت به سرطان تبدیل می‌شوند.

HPV مانند بسیاری از عوامل بیماری‌زای دیگر، بسیار موذی و در مواردی بسیار مهاجم است. این ویروس می‌تواند مدت‌های طولانی (حتی چندین سال پس از ورود به بدن)، به حالت نهفته (latent) باقی بماند و لابلای سلول‌های اپیتلیوم پوست مخفی شود. در این حالت ویروس HPV برای زمان زیادی بدون ایجاد علائم در بدن باقی می‌ماند و در فرصت مناسب، مثلاً همراه با نقص سیستم ایمنی بدن، تکثیر شده و ضایعات زگیل تناسلی را در نقاط مختلف بدن ایجاد خواهد کرد.

ایمن‌سازی در برابر گونه‌های پرخطر ویروس HPV

سه نوع واکسن با نام‌های تجاری Cervarix، Gardasil و Gardasil-9 می‌توانند باعث ایجاد مصونیت در برابر گونه‌های پرخطر ویروس HPV در دختران و پسران شوند. سن ایده‌آل برای تزریق این واکسن، بین 9 تا 26 سالگی است. همه این واکسن‌ها گونه‌های HPV 16 و HPV 18 را به طور کامل پوشش می‌دهند و از بدن در برابر آنها محافظت می‌کنند. واکسن‌‎های Gardasil و Gardasil-9 در برابر ویروس‌های HPV 6 و HPV 11 نیز که عامل بروز اکثر انواع زگیل‌های تناسلی هستند، مصونیت ایجاد می‌کنند. برای ایجاد ایمنی در برابر گونه‌های پرخطر ویروس HPV مانند انواع ۳۱، ۳۳، ۴۵، ۵۲ و ۵۸ باید از واکسن Gardasil-9 استفاده کرد.

چه رابطه‌ای بین ویروس HPV و زگیل تناسلی وجود دارد؟

ویروس HPV، مجموعه متنوعی از گونه‌های مختلف دارد که بعضی از انواع آن عامل شکل‌گیری زگیل‌های عادی روی دست‌ها و پاها و بعضی دیگر باعث شکل‌گیری زگیل در نواحی تناسلی انسان هستند. آن دسته از ویروس‌های HPV که به روش تماس و رابطه جنسی به فرد دیگر منتقل می‌شوند، علاوه بر زگیل تناسلی ، باعث ابتلای زنان به سرطان دهانه رحم نیز هستند. با پیشرفت‌های علمی، امروزه شاهد عرضه واکسن HPV هستیم که می‌تواند ریسک بروز این عوارض را کاهش دهد. با این حال، هنوز هم بهترین اقدام برای جلوگیری از ابتلا به این عوارض، اجتناب از داشتن رابطه و تماس جنسی با فرد آلوده به ویروس HPV است.

افراد آلوده به ویروس HPV ممکنست هیچ نشانه ظاهری نداشته باشند و به همین خاطر اغلب اهمیت انجام انواع تست‌های سلامتی پیش از داشتن رابطه جنسی نادیده گرفته می‌شود. همواره به زوج‌ها توصیه می‌شود تا پیش از رابطه جنسی، از سلامت یکدیگر مطمئن شوند و بدین منظور به پزشک مراجعه کرده و تست‌های مخصوص بیماری‌های آمیزشی و همچنین ویروس HPV را انجام دهند. افرادی که شرکای جنسی متعدد داشته‌اند با احتمال بیشتری ممکن است به ویروس HPV آلوده شده باشند. ریسک ابتلا به عوارض ناشی از ویروس HPV مانند کانسر سرویکس (سرطان دهانه رحم) نیز در این افراد وجود دارد. نکته مهم که وجود دارد این است که بدن فرد، صرفاً فقط به این دلیل که نشانه‌ای از زگیل تناسلی ندارد، لزوماً عاری از ویروس HPV نیست. چه بسیار کسانی که بدون داشتن زگیل تناسلی ، به ویروس HPV آلوده بوده و سال‌ها بعد نشانه‌های سرطان دهانه رحم در آنها بروز کرده است. اینجاست که اهمیت تست‌های غربالگری سرطان دهانه و آزمایشات مخصوص شناسایی ویروس HPV در بدن اهمیت خود را نشان می‌دهند.

علائم ابتلا به زگیل تناسلی چیست؟

زگیل تناسلی ممکنست علامت خاصی مثل درد ، سوزش وخارش که توجه فرد را جلب کند، ندارد. البته جز در مواردى که سطح زگیل به علت تحریک و دستکاری زخم شده و درد و سوزش ایجاد کند. شروع ضایعات پوستی بصورت یک جوش کوچک است که بتدریج بزرگتر می شود. این جوش سطح ناصافی دارد و گوشتی است. گاهی همرنگ پوست و گاهی تیره تر (بسته به رنگ پوست فرد) می باشد. اما در مخاط (به بافت پوشاننده حفرات داخلی بدن مثل دهان،واژن،مجرای ادرار،مقعد و… مخاط یا mucous membrane گفته می شود، در صورتیکه پوست،بافت پوشاننده سطوح خارجی بدن است)  موضوع متفاوت است و زگیل تناسلی در بافت مخاط باید حتما توسط پزشک بررسی و تشخیص داده شود.

همانطورکه در دو تصویر فوق مشاهده می‌شود، زگیل ها از نظر اندازه، متفاوت هستند. درصورت عدم درمان به موقع، تراشیدن موضع با تیغ، خاراندن و دستکاری، استفاده از دارو‌های موضعی نامناسب، تعداد و اندازه ضایعات بیشتر خواهد شد.

درمان زگیل تناسلی

بهترین درمان زگیل تناسلی ، برداشتن ضایعات به محض تشخیص است. توجه داشته باشید که زگیل تناسلی با زگیل نواحی دیگر بدن متفاوت است، ممکنست در مورد درمان زگیل در نواحی دیگر بدن فوریت چندان مطرح نباشد اما در مورد زگیل تناسلی موضوع زمان و اهمیت انتخاب یک روش درمانی مطمئن ،به شدت حیاتی است.

روشهای برداشتن ضایعات عبارتند از RF الکتروسرجری (جراحی با امواج رادیوفرکوانسی)  ، سوزاندن زگیل با کوتر و فریز کردن ضایعات (کرایوتراپی) است. البته در موارد خاص از داروهای موضعی مانند محلول پودوفیلین یا کرم ایمویکیمود (Aldara) هم استفاده می شود.

مطلقاً از داروهاى بدون نسخه (OTC) براى زگیل تناسلی استفاده نکنید. زیرا ناحیه تناسلى بسیار حساس است و ممکن است به پوست آن آسیب برسد. در بعضى موارد،استفاده نادرست ازاین داروها حتی ممکنست باعث افزایش تعداد و اندازه زگیل ها شود.مطمئن ترین روش درمان زگیل تناسلی درحال حاضر، برداشتن کامل ضایعات با استفاده از RFالکتروسرجری است.

چگونه از ابتلا به زگیل تناسلی پیشگیری کنیم؟

عفونت  ویروس HPV به شدت واگیردار و مسری است و تقریبا در همه ی موارد از طریق رابطه جنسی وتماس با پوست و مخاط آلوده ( مخاط به سطح پوششی داخل حفرات بدن مثل داخل واژن، دهان و مقعد گفته می شود) منتقل می شود. بنابراین بهترین روش پیشگیری، پرهیز از روابط جنسی پرخطر و با افرادی است که از سلامت کامل و گذشته جنسى آنها مطمئن نیستید.

زگیل تناسلی شایعترین بیمارى مقاربتى است اما برخلاف سایر بیماریهاى مقاربتى استفاده از کاندوم هم بطور کامل جلوی انتقال آن را نمی گیرد، چون کاندوم مانع تماس پوست سایر قسمتهای ناحیه تناسلى،در رابطه جنسی نمی شود.

در حال حاضر برای 4 نوع خطرناکتر و شایعتر این ویروس یعنی سروتیپ های 6 و 11 و 16 و 18 این ویروس واکسن وجود دارد. البته این واکسن گران بوده و فعلا جزو برنامه تزریق واکسن همگانی کشور ما نیست ولی افرادی که تمایل دارند می توانند آنرا از انستیتو پاستور ایران یا داروخانه های معتبر تهیه کنند و در یک مرکز معتبر دارای تجهیزات لازم تزریق نمایند.(به هیچ وجه واکسن را از بازار غیررسمی تهیه نکنید)

نام این واکسن، گارداسیل است و باید قبل ازشروع روابط جنسی (معمولا در سنین 12 تا 25 سالگی) در 3 نوبت صفر، دوماه بعد و شش ماه بعد از اولین نوبت، تزریق گردد.

چند نکته مهم درباره زگیل تناسلی

١- درصورت ابتلا به زگیل تناسلی ، حتماً به شریک جنسى خود اطلاع دهید.از اتهام زدن و فرافکنی در مورد علت ابتلا خودداری کنید. همچنین لازمست، هر دو به پزشک مراجعه کنید و همزمان تحت درمان قرار بگیرید. از آنجا که زگیل تناسلی به شدت واگیردار است،احتمال ابتلای شریک جنسی سه ماه بعد از مشاهده اولین زگیل تقریبا” قطعی ست. بنابراین حتى اگر یکى از زوجها، هیچ علامت و ضایعه ى پوستى قابل مشاهده نداشته باشد، برای اطمینان ،باید معاینه و بررسی شود.

٢- خانمهاى باردار یا خانمهایى که قصد بچه دار شدن دارند و مبتلا به زگیل تناسلی هستند، باید حتماً تحت درمان قرار بگیرند. چون اگر چه بندرت ولى احتمال انتقال به نوزاد وجود خواهد داشت. (در ادامه مقاله در این مورد بیشتر توضیح داده شده است)

٣- در یک فرد سالم، معمولا زگیل ها، توسط سیستم ایمنى بدن، محدود می‌شود؛اما ابتلا به زگیل تناسلی به معنی ضعف سیستم ایمنی نیست.مطالبی که این روزها در مورد درمان زگیل تناسلی با استفاده از داروهای تقویت کننده سیستم ایمنی (انواع مکمل ها و قارچ گانودرما و…) تبلیغ می شود؛ صرفا” مقاصد تجاری داشته و مستند علمی ندارد.

فقط در صورتیکه به یکی ازموارد زیر برخورد کردید :

الف: افزایش سریع و پیشرونده ی تعداد یا اندازه زگیل ها
ب: عود غیرطبیعی زگیل تناسلی
ج: عفونت های مکرر مثل عفونت های عودکننده دستگاه تنفسی،ادراری و پوست

 به پزشک تان اطلاع دهید تا در صورت صلاحدید بررسی های لازم را انجام دهد.

۴- خانمهایى که درمعرض ویروس HPV قرارگرفته اند، (همسر مبتلایان به زگیل تناسلى) چه مبتلا به زگیل تناسلی شده باشند و چه نشده باشند، بهتراست، آزمایش پاپ اسمیر (غربالگرى سرطان گردن رحم) انجام دهند.

5-یکی از عوامل پنهان کاری مبتلایان به زگیل تناسلی ،نگرانی از قضاوت اطرافیان است.توصیه می کنم به هیچوجه تشخیص و درمان را به این دلیل یا به علت شرم ،به تأخیر نیاندازید. زگیل تناسلی یک بیماری عفونی و به شدت مسری است و انکار و فرافکنی در مورد آن ، درمان را سخت تر می کند.

6-گرچه زگیل تناسلی به شدت واگیردار و پردردسر است ولى پیشگیرى از آن چندان سخت نیست،برای پیشگیری از ابتلا به زگیل تناسلی ؛توصیه می شود از رابطه جنسی با افرادی که شرکای جنسی متعدد داشته یا دارند،خودداری شود.مطالعات در سراسر جهان نشان می دهد که احتمال آلودگی به ویروس HPV با افزایش تعداد شرکای جنسی رابطه مستقیم دارد.

آیا ویروس HPV و سرطان دهانه رحم با هم مرتبط هستند؟

به عنوان یک قاعده کلی می‌توان گفت که تقریباً همه موارد سرطان دهانه رحم به نوعی با ویروس HPV ارتباط دارند. یعنی در صورت آلوده شدن به ویروس HPV احتمال ابتلا به سرطان دهانه رحم نیز وجود دارد. اما از زمانی که این ویروس وارد بدن می‌شود تا وقتی علائم سرطان دهانه رحم ظاهر شوند، گاهی می‌تواند بین 20 سال یا بیشتر فاصله زمانی وجود داشته باشد. ویروس HPV از بدو ورود به بدن تغییراتی در سلول‌های ناحیه دهانه رحم ایجاد می‌کند که نشانه‌های قابل مشاهده‌ای ندارد. در واقع سلول‌های دهانه رحم در این مرحله وارد فاز تغییر به حالت پیش‌سرطانی می‌شوند و با تشخیص به موقع امکان جلوگیری از پیشرفت بیماری و تبدیل شدن آن به سرطان دهانه رحم وجود دارد. بهترین راه برای محافظت در برابر سرطان دهانه رحم و زگیل تناسلی ، واکسیناسیون و داشتن رابطه جنسی ایمن است.

آیا روشی برای شناسایی سرطان رحم در مراحل اولیه وجود دارد؟

پاسخ کوتاه این است که «بله». همان‌طور که اشاره شد، مراحل اولیه سرطان دهانه رحم تقریباً بدون علامت و نشانه است. به همین خاطر زنان باید هشیار بوده و انجام تست‌های غربالگری سرطان دهانه رحم را جدی بگیرند و به صورت منظم این آزمایشات را انجام دهند. در این صورت به راحتی می‌توان هرگونه تغییرات پیش‌سرطانی در سلول‌های دهانه رحم را در مراحل اولیه شناسایی و نسبت به مداوای آن اقدام کرد.

تست غربالگری سرطان دهانه رحم، پاپ اسمیر نام دارد. توصیه می‌شود که زنان بین ۲۰ تا ۲۹ سال هر سه سال یک بار تست پاپ اسمیر انجام دهند. زنان بین ۳۰ تا ۶۵ سال نیز باید آزمایش غربالگری پاپ اسمیر را هر سه سال یک بار تکرار کنند. اما اگر تست DNA ویروس HPV را هم به صورت همزمان انجام می‌دهند، فاصله بین تست‌ها می‌تواند پنج سال باشد. زنان بالای ۶۵ سال که نتیجه آزمایش پاپ اسمیر آنها برای سه نوبت متوالی عادی بوده، می‌توانند انجام تست را متوقف کنند.

زگیل تناسلی و نکاتی که باید حین بارداری رعایت شوند

اهمیت رسیدگی به سلامت عمومی حین بارداری و حتی پیش از آن و وقتی که قصد بارداری دارید، صد چندان می‌شود. بررسی وضعیت سلامت از نظر آلودگی به ویروس HPV نیز یکی از عواملی است که حین بارداری و حتی زایمان باید به آن توجه ویژه شود. البته تفاوت‌هایی در زنانی که سابقه آلودگی به HPV را داشته‌اند، با زنانی که تاکنون به این ویروس آلوده نشدند وجود دارد که در ادامه به صورت جداگانه به هر یک از آنها خواهیم پرداخت.

1. سلامت بارداری برای زنان بدون سابقه آلودگی به HPV
   این زنان می‌توانند پیش از بارداری از پزشک خود بخواهند تا آزمایش مخصوص شناسایی ویروس HPV را برای آنها تجویز کند. اگر زنی به طور مداوم تست پاپ اسمیر داده باشد، وجود هرگونه نشانه غیرعادی در نتایج باعث می‌شود پزشک در زمینه بررسی وجود ویروس HPV هشیارتر عمل کند. اگر زنی بدون انجام تست‌های غربالگری، باردار شده باشد، تست پاپ اسمیر بلافاصله و در اولین جلسه ویزیت دوران بارداری او صورت انجام خواهد شد و در صورت غیرعادی بودن نتایج خاصل از این تست، باید آزمایشات بیشتر برای وی صورت بگیرد. این آزمایش‌ها می‌تواند شامل تست HPV نیز باشند. آزمایش کولپوسکوپی نیز تست مهم دیگری است که از آن برای شناسایی هرگونه تغییر غیرعادی سلولی دهانه رحم استفاده می‌شود.
2. سلامت بارداری برای زنان با سابقه آلودگی به HPV
   اگر زنی قبلاً به ویروس HPV آلوده شده و حالا قصد بارداری دارد، این موضوع را باید به صورت صریح و شفاف به اطلاع پزشک معالج خود برساند. سایر موضوعات مرتبط با آلودگی به ویروس HPV مانند هرگونه سابقه زگیل تناسلی ، نتیجه غیرعادی تست‌های قبلی پاپ اسمیر (حاکی از تغییرات سلولی دهانه رحم)، سابقه جراحی‌های مرتبط با نتایج غیرعادی تست پاپ اسمیر یا سایر مشکلات نیز باید به اطلاع پزشک برسد. توجه و رسیدگی به این موارد حین بارداری بسیار حائز اهمیت هستند چون تغییرات سلولی ناشی از بدخیمی در این دوران با سرعت بیشتری پیشرفت می‌کند.
3. ویروس HPV و زایمان
   نکته‌ای که نگرانی‌های زیادی در مادران باردار ایجاد می‌کند، احتمال انتقال ویروس HPV به نوزاد حین زایمان است. باید توجه داشت که این احتمال بسیار اندک است و حتی در صورت آلودگی نوزادان به این ویروس حین زایمان، بدن با سازوکار ویژه‌ای معمولاً به صورت خود به خود این ویروس را از بین خواهد برد. نوزادانی که از مادران دچار به زگیل تناسلی متولد می‌شوند، در اکثر موارد دچار مشکلات مرتبط با ویروس HPV نخواهند شد. حتی در موارد شدید که مادر به نوعی از ویروس HPV مبتلاست که منجر به سرطان دهانه رحم می‌شود، به نوزاد آسیبی نخواهد رسید. بسیار به ندرت و در موارد بسیار نادر، نوزاد متولد شده از مادر دارای زگیل تناسلی ، ممکن است به زگیل در ناحیه گلو دچار شود. این عارضه خطرناک «پاپیلوماتوز تنفسی» نام دارد و باید به صورت فوری به کمک لیزر جراحی شود تا مجرای تنفسی نوزاد مسدود نشود.

نتیجه

هنوز هیچ دارویی برای درمان آلودگی با ویروس HPV، عرضه نشده است، به همین علت پیشگیری از ابتلا به ویروس HPV بهترین راه حل است. اکثر زنان باردار دچار به زگیل تناسلی ، حین زایمان با مشکلی مواجه نمی‌شوند و خانم‌های باردار آلوده به ویروس HPV یا مبتلا به زگیل تناسلی نیازی به سقط جنین پیدا نخواهند کرد. احتمال انتقال ویروس HPV از مادر به نوزاد نیز بسیار ناچیز است.

انجام آزمایش در آزمایشگاه پارس آمل

آزمایشگاه پاتوبیولوژی پارس آمل یکی از بهترین و مجهزترین آزمایشگاه‌های شهرستان آمل است. نتایج آزمایش‌ها در این مرکز با رعایت دقیق کلیه استانداردها، دارای حداکثر دقت است. تخصص و مهارت نیروهای تیم پارس، و کیفیت و دقت دستگاه های بکار رفته، آن را تبدیل به مجهزترین مرکز آزمایشگاهی بخش خصوصی در استان مازندران کرده است.

همکاران ما در آزمایشگاه پارس آمل با شماره تلفن‌ 01144041 و یا از طریق واتساپ با شماره 09022906287 منتظر دریافت سؤالات و راهنمایی شما در این زمینه هستند.

همچنین در آزمایشگاه پارس آمل برای دریافت نتیجه آزمایش، نیازی به مراجعه حضوری نیست و در صورت درخواست، نتیجه به‌صورت الکترونیکی به تلفن همراه شما ارسال خواهد شد.